حکم غیابی چیست و چه تفاوتی با حکم حضوری دارد

برای مشاوره حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری

از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور با شماره .......... تماس بگیرید

پاسخگویی از ۸ صبح تا ۱ شب حتی ایام تعطیل

علی الاصول طرفین دعوا حضور فعالی در دادگاه دارند و در جریان فرایند رسیدگی به دعوای مطرح شده قرار می گیرند . اما در برخی موارد امکان این وجود دارد که خوانده علی رغم اطلاع از دعوای مطرح شده در دادگاه بر علیه خود ، نتواند یا نخواهد در روند رسیدگی در دادگاه حضور  یابد . همچنین امکان این هست که خوانده اصلا از دعوای مطرح شده اطلاع پیدا نکرده باشد . به همین دلیل ، عنوان حکمی که در این شرایط علیه خوانده صادر می شود ، حکم حضوری نیست ؛ بلکه حکم غیابی است و به همین دلیل است که قانونگذار امکان واخواهی از این حکم را پیش بینی نموده است . به همین دلیل در این مقاله حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری توضیح داده می شود .

حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری

در ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی در ارتباط با حکم غیابی چنین پیش بینی شده است : « حکم دادگاه حضوری است ؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ، ابلاغ واقعی نشده باشد » .
با توجه به این ماده ، روشن است که اصل بر حضوری بودن رسیدگی و حکم صادره از دادگاه است . بنابراین در مواردی که در خصوص حضوری بودن یا غیابی بودن حکم تردیدی حاصل شود ، اصل بر این است که حکم حضوری بوده است . اما در برخی از شرایط ، حکم حضوری نیست بلکه عنوان آن حکم غیابی است که در قانون شرایط صدور حکم غیابی بیان شده است . 
بر اساس این ماده حکم غیابی در صورتی صادر می شود که :

اولا ، شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ کدام از جلساتی که برای رسیدگی به موضوع تشکیل شده است حضور نیافته باشند . پس در صورتی که خود خوانده در جلسه رسیدگی شرکت نکند اما وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی به جای او حضور پیدا کند ، حکم صادر شده غیابی نخواهد بود .

دوما ، هیچکدام از اشخاص مذکور در مورد قبل لایحه ای نیز به دادگاه نفرستاده باشند و به اصطلاح بطور کتبی دفاع نکرده باشند . چرا که مرسوم است که طرفین معمولا در قالب ارسال لایحه ای به دادگاه رسیدگی کننده در جریان دادرسی شرکت می کنند که در این صورت ، عنوان حکم صادره حکم حضوری خواهد بود .

سومین مورد در رابطه با ابلاغیه به خوانده است . در واقع ، زمانیکه اخطاریه دادگاه به خوانده ابلاغ واقعی شده باشد ، دیگر نمی توان حکم را غیابی دانست . چرا که خود شخص خوانده در جریان دادرسی قرار گرفته است . برای آشنایی با ابلاغ واقعی کلیک کنید . از مفهوم مخالف این مطلب متوجه می شویم که در صورتی که ابلاغ بصورت قانونی انجام شده باشد ، می توان با استناد به آن حکم را غیابی دانست . برای آشنایی با ابلاغ قانونی کلیک کنید . 

اما نکته مهم این است که برای اینکه یک حکم غیابی باشد ، بایستی سه شرط فوق را همزمان داشته باشد ؛ به این صورت که هم حکم ابلاغ واقعی نشده باشد ، هم اشخاص مذکور در ماده 303 در جلسه دادرسی شرکت نکرده باشند و لایحه ای نیز نفرستاده باشند . بنابراین ، اگر اشخاص مذکور در ماده در جلسه رسیدگی حاضر نشده باشند ، لایحه ای هم نداده باشند ، اما حکم بصورت واقعی به آنها ابلاغ شده باشد ، حکم صادره حضوری است نه غیابی . 
حالا سوالی که ممکن است مطرح شود این است که حضوری یا غیابی بودن حکم چه تفاوتی دارد ؟ چه اثری بر این موضوع مترتب است ؟
در پاسخ به این سوال باید ذکر کنیم که یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه واخواهی است . واخواهی تنها می تواند از طرف خوانده ای که حکم غیابی به ضرر او صادر شده است مطرح شود . پس تشخیص اینکه حکمی حضوری است یا غیابی ، از این لحاظ مفید است که در قانون برای احکام غیابی امکان واخواهی پیش بینی شده است ولی آرایی که بصورت حضوری صادر می شوند ، امکان واخواهی ندارند . برای مطالعه بیشتر در خصوص اینکه واخواهی چیست کلیک کنید .