بر اساس قانون جدید طلاق از طرف زن، در نظام حقوقی ایران طلاق به درخواست زوجه تنها در موارد خاصی امکان پذیر است که مهم ترین آنها شامل اثبات عسر و حرج (سختی و مشقت غیرقابل تحمل)، عدم پرداخت نفقه توسط شوهر، غیبت طولانی مدت مرد، تحقق شروط دوازده گانه ضمن عقد و داشتن وکالت در طلاق می شود.

بر اساس قانون جدید طلاق از طرف زن، طلاق به درخواست زوجه منوط به احراز شرایط خاصی است که مهم ترین آنها شامل عسر و حرج، عدم پرداخت نفقه، غیبت طولانی شوهر، تحقق شروط ضمن عقد و داشتن وکالت در طلاق می باشد. برخلاف مردان که حق طلاق نامحدودی دارند، زنان باید با ارائه مدارک و شواهد محکمه پسند، دادگاه را متقاعد کنند که ادامه زندگی مشترک برای آنها غیرممکن یا همراه با مشقت شدید است.

اهمیت قانون جدید طلاق از طرف زن در این است که از یک سو از حقوق زنان در شرایط دشوار زندگی زناشویی حمایت می کند و از سوی دیگر مانع از سوءاستفاده احتمالی از این حق می شود. این قانون با پیش بینی مکانیسم های دقیق اثباتی، هم به حفظ کیان خانواده توجه دارد و هم راه حل های قانونی برای زنان در معرض آسیب فراهم می کند. در واقع، این رویکرد متعادل نشان دهنده درک صحیح قانونگذار از پیچیدگی های روابط خانوادگی و ضرورت حمایت از طرف ضعیف تر رابطه معمولا زن در عین حفظ استحکام نهاد خانواده است.

با توجه به اهمیت این مساله و ضرورت تبیین مواد قانونی مربوط به آن، در این مقاله ، به بررسی مفهوم طلاق از طرف زن و قانون جدید طلاق از طرف زن پرداخته و سپس، موارد طلاق به درخواست زوجه، شرایط، مراحل، و مدت زمان دادخواست طلاق از طرف زوجه بررسی شده و در آخر هم به به حقوق زنان در طلاق اشاره شده است.

موارد طلاق به درخواست زوجه

مطابق قانون مدنی سابق، مرد می توانست هر زمان که بخواهد و بدون هیچ گونه دلیلی زن خود را طلاق دهد . البته در حال حاضر، مطابق ماده 1133 اصلاحی قانون مدنی: "مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید." بنابراین، مطابق این ماده، تقاضای طلاق از طرف مرد، نیازمند طی مراحلی همچون ارجاع به داوری و دریافت گواهی عدم امکان سازش و انجام تشریفاتی مانند پرداخت حقوق مالی زوجه می باشد.

اما از آنجا که در برخی از شرایط، تحمل زندگی مشترک برای زن امکان پذیر نبوده و از سوی دیگر، مخالفت زوج با طلاق می تواند آسیب های جدی به زوجه و زندگی مشترک وارد کند، قانون گذار در اصلاحات بعدی این قانون، امکان درخواست طلاق از سوی زوجه را در موارد محدودی مورد پذیرش قرار داد.

در همین راستا تبصره ماده 1133 قانون مدنی مقرر می دارد: "زن نیز می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد ( 1119 )، ( 1129 ) و ( 1130 ) این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید." علاوه بر مواد ذکر شده، یک مورد دیگر از موارد طلاق از طرف زن با حق طلاق در ماده 1029 قانون مدنی پیش بینی شده است.

موارد طلاق به درخواست زوجه

مطابق قانون مدنی سابق، مرد می توانست هر زمان که بخواهد و بدون هیچ گونه دلیلی زن خود را طلاق دهد . البته در حال حاضر، مطابق ماده 1133 اصلاحی قانون مدنی: "مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید." بنابراین، مطابق این ماده، تقاضای طلاق از طرف مرد، نیازمند طی مراحلی همچون ارجاع به داوری و دریافت گواهی عدم امکان سازش و انجام تشریفاتی مانند پرداخت حقوق مالی زوجه می باشد.

اما از آنجا که در برخی از شرایط، تحمل زندگی مشترک برای زن امکان پذیر نبوده و از سوی دیگر، مخالفت زوج با طلاق می تواند آسیب های جدی به زوجه و زندگی مشترک وارد کند، قانون گذار در اصلاحات بعدی این قانون، امکان درخواست طلاق از سوی زوجه را در موارد محدودی مورد پذیرش قرار داد.

در همین راستا تبصره ماده 1133 قانون مدنی مقرر می دارد: "زن نیز می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد ( 1119 )، ( 1129 ) و ( 1130 ) این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید." علاوه بر مواد ذکر شده، یک مورد دیگر از موارد طلاق از طرف زن با حق طلاق در ماده 1029 قانون مدنی پیش بینی شده است.

موارد طلاق به درخواست زوجه

مطابق قانون مدنی سابق، مرد می توانست هر زمان که بخواهد و بدون هیچ گونه دلیلی زن خود را طلاق دهد . البته در حال حاضر، مطابق ماده 1133 اصلاحی قانون مدنی: "مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید." بنابراین، مطابق این ماده، تقاضای طلاق از طرف مرد، نیازمند طی مراحلی همچون ارجاع به داوری و دریافت گواهی عدم امکان سازش و انجام تشریفاتی مانند پرداخت حقوق مالی زوجه می باشد.

اما از آنجا که در برخی از شرایط، تحمل زندگی مشترک برای زن امکان پذیر نبوده و از سوی دیگر، مخالفت زوج با طلاق می تواند آسیب های جدی به زوجه و زندگی مشترک وارد کند، قانون گذار در اصلاحات بعدی این قانون، امکان درخواست طلاق از سوی زوجه را در موارد محدودی مورد پذیرش قرار داد.

در همین راستا تبصره ماده 1133 قانون مدنی مقرر می دارد: "زن نیز می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد ( 1119 )، ( 1129 ) و ( 1130 ) این قانون، از دادگاه تقاضای طلاق نماید." علاوه بر مواد ذکر شده، یک مورد دیگر از موارد طلاق از طرف زن با حق طلاق در ماده 1029 قانون مدنی پیش بینی شده است.

شرایط دادخواست طلاق از طرف زن

برای شروع رسیدگی به دعوای طلاق  از طرف زن، لازم است به دادگاه خانواده دادخواست تقدیم شود و آزمایش پزشکی قانونی برای طلاق انجام شود. در صورتی که دادخواست شرایط لازم را نداشته باشد، ممکن است دادگاه یکی از قرار های رد دادخواست، عدم استماع یا عدم صلاحیت صادر کند. شرایط دادخواست طلاق از طرف زن، از قرار زیر است:

شرکت در جلسات مشاوره: برای این که دادخواست طلاق از مراجع مورد رسیدگی قرار بگیرد، لازم است زوجین ابتدا در جلسات مشاوره شرکت کرده باشند.

باید به طرفیت دادگاه خانواده باشد: در صورتی که دادخواست طلاق به دادگاه دیگر تقدیم شود، قرار عدم صلاحیت صادر می شود.

داشتن شرایط کلی دادخواست: دادخواست طلاق باید شرایط کلی دادخواست که در ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است را داشته باشد. این شرایط عبارتند درج مشخصات خواهان و خوانده، ذکر تعیین خواسته، ذکر آن چه خواهان از دادگاه تقاضا دارد و امثالهم.

داشتن یکی از شرایط عسر و حرج یا یکی از شرایطی که به موجب قانون برای زن حق طلاق ایجاد می کند: راه های طلاق از طرف زن در تیتر قبل توضیح داده شد.

لازم به ذکر است که در مواردی که زن ادعا دارد که حق طلاق برای او بوجود آمده است و به استناد آن از دادگاه درخواست طلاق دارد، کفایت نمی کند و او حتما باید بتواند ادعای خود را در دادگاه به اثبات برساند.

مراحل طلاق از طرف زن

دعوای طلاق از طرف زن تشریفاتی دارد که باید مطابق قانون آیین دادرسی مدنی  همه آن ها طی شود. در صورت عدم انجام یکی از مراحل یا نقص در روند کار رسیدگی به دادخواست  آغاز نمیشود. مراحل طلاق از طرف زن از قرار زیر است: 

ثبت درخواست در سامانه مسیر: اولین مرحله برای ثبت طلاق، ثبت درخواست در سامانه مسیر است.

شرکت در جلسات مشاوره: پس از اخذ نوبت در سامانه مسیر بر حسب اقتضا، لازم است طرفین در این جلسات مشاوره شرکت کنند.

تنظیم دادخواست: طلاق از طرف زن با تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه خانواده آغاز می شود. زن می تواند با داشتن شرایط دادخواست، به دادگاه خانواده تقدیم کند. دادگاه پس از این که دادخواست را مورد بررسی قرار داد، دعوا را به جریان می اندازد. 

 جلسه دادرسی: پس از این که دادگاه دادخواست طلاق زن را پذیرفت، جلسه دادرسی را برگزار می کند که در آن جلسه به دلایلی که زن در دادخواست طلاق مطرح کرده است، رسیدگی می کند و در صورتی که دلایل، مورد قبول بود، حکم طلاق را صادر می کند. 

مرحله تجدید نظر: پس از صدور حکم در دادگاه بدوی، طرفین دعوای طلاق می توانند برای رای دادگاه تقاضای تجدید نظر خواهی کنند. 

فرجام خواهی: پس از این که رای دادگاه تجدید نظر صادر شد، طرفین می توانند تقاضای فرجام خواهی در دیوان عالی کشور کنند. 

در صورتی که حکم قطعی طلاق صادر شد، طرفین به مدت 6 ماه مهلت دارند تا به یکی از دفاتر طلاق و ازدواج مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری کنند.

مواردی که گفته شد، مراحل ثبت درخواست تا صدور حکم قطعی درخواست طلاق از طرف زوجه می باشد. برای طلاق از طرف زن لازم است او فرم هایی خاصی را پر کرده و تقدیم دادگاه یا دفاتر خدمات قضایی کند. پیشنهاد می شود برای آشنایی با این فرم، مقاله زیر را مطالعه شود.

مدت زمان طلاق از طرف زن

فرآیند قانونی طلاق با ثبت درخواست در سامانه مسیر و شرکت در جلسات مربوطه آغاز می شود. پس از این مرحله، با تقدیم دادخواست طلاق، پرونده در دادگاه خانواده مورد رسیدگی قرار می گیرد. در صورت اعتراض هر یک از طرفین به رای دادگاه بدوی، پرونده به مرحله تجدیدنظر ارجاع می شود و چنانچه به رای دادگاه تجدیدنظر نیز اعتراض وجود داشته باشد، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال خواهد شد.

مدت زمان رسیدگی به درخواست طلاق از طرف زن معمولا طولانی است و در صورت اعتراض به آرای صادره، حداقل یک سال به طول می انجامد. این مدت زمان شامل مراحل مختلف رسیدگی در دادگاه بدوی، تجدیدنظر و در موارد خاص، دیوان عالی کشور می باشد. طولانی بودن این فرآیند ناشی از تشریفات قانونی و حق اعتراض طرفین در هر مرحله از دادرسی است.

در صورتی که هیچ یک از طرفین به آرای دادگاه در مراحل بدوی یا تجدیدنظر اعتراض نکنند، مدت زمان رسیدگی به درخواست طلاق به طور قابل توجهی کاهش می یابد. این حالت زمانی محقق می شود که طرفین با رای دادگاه موافق باشند یا از حق اعتراض خود صرفنظر کنند، که در این صورت فرآیند طلاق در زمان کوتاه تری به نتیجه نهایی می رسد.

برای درخواست طلاق باید کجا رفت

زن پس از اطمینان از داشتن شرایط لازم برای درخواست طلاق ، می تواند اقدامات لازم را انجام دهد . رسیدگی به درخواست طلاق از طرف زن با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده آغاز می شود که برای تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده ، زن باید با رعایت شرایط دادخواست و داشتن مدارک لازم برای تقدیم دادخواست به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و از آن طریق دادخواست خود را به ثبت برساند .

پس از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست طلاق از طرف زوجه در صورت تکمیل بودن اطلاعات مندرج در دادخواست وفق ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست خواهان به دادگاه خانواده مستقر در محل اقامت زوج ارجاع شده و پس از این اینکه در دادگاه تعیین شعبه شود به اطلاع طرفین پرونده خواهد  رسید. 

با توجه به تاکید بر حفظ نظام خانواده پیش از ثبت دادخواست طلاق میبابست زوجین به مشاور خانواده دادگستری مراجعه کرده علت طلاق خود را  نیز مطرح نمایند تا حدالامکان اختلافات موجود بر طرف شود؛ در صورت عدم حصول توافق مشاور خانواده گزارشی مبنی بر عدم امکان سازش تنظیم خواهد کرد تا به دادگاه ارائه شود.

حقوق زن در طلاق از طرف زن

هرچند تقاضای درخواست طلاق از طرف زن است ، اما این نکته باعث نمی شود که حق و حقوق او ضایع شود و حقوقی را که از ابتدای انعقاد عقد نکاح برای او بوجود آمده را دریافت نکند . حقوق زن در طلاق از طرف زن از قرار زیر است : 

مهریه : مهریه از جمله حقوقی است که از زمان انعقاد عقد برای زن بوجود می آید و در هر صورت می تواند از شوهر خود دریافت کند. 

حضانت فرزندان : حضانت فرزندان تا 7 سالگی با مادر است و دادن درخواست طلاق ، مانع از این حق او نمی شود . 

استرداد جهیزیه : زن می تواند جهیزیه ای را که آورده است از شوهر خود طلب کند .

نفقه : در صورتی که زن در خانه مرد زندگی کند و شرایط تمکین را داشته باشد ، می تواند از شوهر خود درخواست نفقه کند .

زن در زندگی مشترک از  حقوق مالی و  حقوق غیر مالی متعددی برخوردار است. البته برخورداری از برخی از این حقوق مستلزم رعایت موارد خاصی میباشد. از جمله آنکه شرط تحقق نفقه زوجه تمکین است و اگر زوجه به دلایل غیر موجه از همسرش تمکین نکند نفقه از او ساقط میشود. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد طلاق از طرف زن و موارد آن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون طلاق از طرف زن و موراد آن پاسخ دهند.