دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود

یکی از ادله اثبات دعوی، شهادت شهود می باشد و دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود، شامل تمامی دعاوی مالی و غیر مالی، جز در موارد خاص می باشد. دعاوی مانند طلاق، وکالت و وصیت، با شهادت دو مرد اثبات می شوند. دعاوی که اطلاع از آنها، معمولا در اختیار زنان است، با شهادت چهار زن نیز اثبات می گردد. دعاوی مالی نیز می تواند با ترکیبی از شهادت و سوگند اثبات شود.

ادله اثبات دعوی، در امور حقوقی و کیفری، جهت اثبات ادعا و احقاق حق، در آیین دادرسی مدنی و کیفری مشخص شده است. شهادت، قسم، علم قاضی و اقرار، از ادله اثبات و راه های اثبات جرم در امور کیفری بوده و اقرار، سند، سوگند، شهادت و امارات قضایی نیز، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی می باشند.

همانطور که در بالا ذکر شد، یکی از ادله اثبات دعوی، شهادت شهود می باشد. از آنجا که هریک از این ادله، از جمله شهادت شهود، دارای احکام و قواعد مربوط به خود بوده و افرادی که به دادگاه یا دادسرا، مراجعه می نمایند،  پیش از طرح دعوا، باید از چگونگی اثبات ادعای خود، آگاه باشند، لازم است با قوانین و مقررات مرتبط با آنها، آشنا شوند.

در همین راستا، در این مقاله قصد داریم، دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود را توضیح داده و در ادامه، دعاوی قابل اثبات با شهادت دو مرد و یا یک مرد و دو زن، دعاوی قابل اثبات با شهادت چهار زن، دو مرد، یا یک مرد و دو زن، دعاوی قابل اثبات با شهادت چهار زن، دو مرد، یا یک مرد و دو زن را توضیح دهیم.

دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود

با عنایت به قانون آیین دادرسی کیفری و مدنی در می یابیم که گواهی یا شهادت، یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا می باشد. ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود، را در چهار گروه، پیش بینی نموده است، که در ادامه بیان خواهیم نمود.

در این ماده، قانونگذار، تعداد و جنسیت شهود یا گواهان را نیز، در هر کدام از گروه ها، پیش بینی و تصریح کرده است. نگاهی مختصر به این ماده، گویای آن است که تمامی دعاوی مالی و غیر مالی جز در موارد خاص، با گواهی، قابل اثبات هستند؛ زیرا، مصادیق مذکور در این ماده، جنبه تمثیلی دارد.

بنابراین، در تمام دعاوی که در ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، پیش بینی شده اند، شهادتی که شرایط مقرر را دارا بوده و تعداد و جنسیت شهود آن، به ترتیب مقرر قانونی باشد، به عنوان دلیل شرعی به دادگاه تحمیل شده و قاضی، موظف به اعتبار دادن به شهادت آنها می باشد. لازم به ذکر است، در صورتیکه، تعداد یا جنسیت شهود، به ترتیب مقرر در قانون نباشد، تشخیص ارزش و اعتبار چنین شهادتی، با دادگاه خواهد بود. 

دعاوی قابل اثبات با شهادت دو مرد

در بخش قبل، دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود را به طور کلی بیان نمودیم. از آنجا که تعداد شهود و زن یا مرد بودن آن در برخی دعاوی، متفاوت است، در ادامه با این موضوع آشنا خواهیم شد. به عنوان مثال، برخی دعاوی قابل اثبات با شهادت دو مرد می باشند که به شرح زیر می باشند: 

به موجب بند الف ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی: «اصل طلاق و اقسام آن، رجوع در طلاق و نیز دعاوی غیرمالی از قبیل مسلمان بودن، بلوغ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص، وکالت، وصیت، با گواهی دو مرد اثبات می شوند.» البته، علی رغم اطلاق لفظ بلوغ در این ماده، بلوغ در دختران، به دلالت بند ( ج ) همان ماده، با گواهی چهار زن یا یک مرد و دو زن نیز اثبات می شود. همچنین، منظور از جرح و تعدیل در این بند، جرح و تعدیل گواه می باشد.

دعاوی قابل اثبات با شهادت دو مرد و یا یک مرد و دو زن

علاوه بر دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود که تنها با شهادت دو مرد، قابل اثبات هستند و آنها را در قسمت فوق، بررسی نمودیم، برخی دعاوی با گواهی دو مرد یا یک مرد با دو زن، قابل ثابت می باشند. در واقع، قانون گذار، طرفین دعوا را در ارائه دو شاهد مرد یا ارائه یک شاهد مرد و دو شاهد زن، مخیر نموده است. دعاوی مذکور، طبق بند (ب) و (د) ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، تعیین شده اند.

به موجب بند (ب) ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی: «دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن، مال می‌ باشد، از قبیل دین، ثمن مبیع، معاملات، وقف، اجاره، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات خطائی و شبه عمد که موجب دیه است، با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن، قابل اثبات می باشند.»  .

بر اساس بند (د) ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی نیز: « اصل نکاح، با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن، اثبات می شود.» همانطور که در متن ماده، بیان شده است، تنها اصل نکاح، قابل اثبات با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن بوده و مشتقات آن، شامل نوع نکاح (اعم از دائم و موقت)، مشمول این حکم نخواهد بود.

دعاوی قابل اثبات با شهادت چهار زن ، دو مرد ، یا یک مرد و دو زن

در بخش های قبل، دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود را توضیح داده و دعاوی قابل اثبات با شهادت دو مرد و دعاوی قابل اثبات با شهادت دو مرد و یا یک مرد و دو زن را بیان نمودیم. علاوه بر دعاوی قبل، برخی دعاوی، امکان اثبات با گواهی چهار زن به تنهایی، دو مرد به تنهایی و یک مرد و دو زن را دارند که در بند (ج) ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، مورد پیش بینی قرار گرفته اند.

دعاوی مذکور عبارتند از: «دعاوی که اطلاع بر آنها، معمولا در اختیار زنان است؛ از قبیل ولادت، رضاع، بکارت، عیوب درونی زنان، که با گواهی چهار زن، دو مرد، یک مرد و دو زن، اثبات می شوند.» اینگونه دعاوی، تنها دعاوی هستند که به تنهایی با شهادت چهار زن، اثبات می گردند.

دعاوی قابل اثبات با ترکیبی از شهادت و سوگند

علاوه بر دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود، در بخش های قبل، در قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی پیش بینی شده است که مدعی می تواند، برای اثبات آنها، گواهان دارای شرایط به تعداد و جنسیت مقرر را معرفی کند و یا اینکه، به ترکیبی از گواهی و سوگند استناد نماید.

به استناد بند (ب) ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی: «دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن، مال می باشد، از قبیل دین، ثمن مبیع، معاملات، وقف، اجاره، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات خطایی و شبه عمد که موجب دیه است، با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن، اثبات خواهد شد.»

همچنین به موجب ماده 277 قانون آیین دادرسی مدنی: «در کلیه دعاوی مالی که به هر علت و سببی به ذمه تعلق می گیرد؛ از قبیل قرض، ثمن معامله، مال الاجاره، دیه جنایات، مهریه، نفقه، ضمان به تلف یا اتلاف و همچنین، دعاوی که مقصود از آن مال است، از قبیل بیع، صلح، اجازه، هبه، وصیت به نفع مدعی، جنایت خطایی و شبه عمد موجب دیه، چنانچه برای خواهان، امکان اقامه بینه شرعی نباشد، می تواند با معرفی یک گواه مرد یا دو گواه زن، به ضمیمه سوگند، ادعای خود را اثبات کند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود در کانال تلگرام کانال آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارایه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون دعاوی قابل اثبات با شهادت شهود پاسخ دهند .