ارش یکی از مفاهیم مهم در فقه و حقوق اسلامی و کیفری ایران است که به معنای دیه جراحت هایی است که مقدار مشخصی برای آن‌ها در شرع تعیین نشده است. نحوه محاسبه ارش به این صورت است که درصد صدمه وارد شده نسبت به دیه کامل انسان محاسبه میشود. در پاسخ به پرسش هر ارش دیه چقدر است؟ باید گفت که ارش مبلغ ثابتی ندارد و متغیر است.
برای مشاوره ارش چیست و نحوه محاسبه آن
برای مشاوره ارش چیست و نحوه محاسبه آن
ارش در واقع دیه جراحت هایی است که میزان مشخصی برای آن ها در شرع تعیین نشده و قاضی با توجه به نظر پزشکی قانونی، نوع آسیب، تاثیر آن بر زیبایی یا کارکرد عضو و شرایط فرد آسیب دیده، مبلغ آن را تعیین می کند. اهمیت ارش در این است که عدالت را در مواردی که قانون عدد ثابتی مشخص نکرده برقرار می سازد و مانع تضییع حقوق زیان دیده می شود. نحوه محاسبه ارش بر مبنای درصدی از دیه کامل انسان است. پاسخ به این پرسش که هر ارش دیه چقدر است وابسته به میزان آسیب و تشخیص مرجع قضایی است.
با توجه به اهمیت موضوع در این مقاله دینا، در این مقاله به این پرسش که ارش چیست، هر ارش دیه چقدر است و ارش و دیه با هم چه تفاوتی دارند پاسخ داده شده و سپس نحوه و فرمول محاسبه ارش جنایت، مهلت و نحوه پرداخت ارش، جدول ارش پزشکی قانونی و ارش یک درصد دیه بررسی شده است.
در پاسخ به پرسش ارش چیست؟ باید گفت که ارش نوعی مجازات مالی است که در جرایم مربوط به تمامیت جسمانی افراد، توسط مجرم به شخص آسیب‌دیده پرداخت میشود. بر اساس ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، ارش، دیه غیرمقدری است که مقررات مربوط به دیه مقدر در مورد آن نیز اجرا میشود، مگر اینکه در قانون ترتیب دیگری بیان شده باشد.
به زبان ساده، در مواردی که برای عضوی از بدن دیه مشخصی در شرع تعیین نشده است، ارش جایگزین آن میشود. برای مثال، اگر برای بریدن دست دیه مشخصی تعیین شده باشد، اما برای آسیب به تاندون دست مبلغ معینی وجود نداشته باشد، در این حالت ارش پرداخت میشود.
همچنین، مطالبه ارش شرایط خاصی دارد که در ماده ۵۵۹ قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است. طبق این ماده، هرگاه در اثر جنایت، صدمه‌ای به عضوی از بدن یا یکی از منافع انسان وارد شود و برای آن در شرع، دیه معین یا نسبتی از آن تعیین نشده باشد، شخص آسیب دیده می‌تواند ارش را مطالبه کند.
با توجه به تعاریفی که از ارش ارائه شده است، می توان نتیجه گرفت که این نهاد حقوقی از نظر ماهیت شباهت زیادی با دیه دارد، اما میان آن ها تفاوت هایی نیز وجود دارد که موجب تمایزشان می شود. هرچند احکام مربوط به ارش و دیه در بسیاری از موارد مشابه است، اما در برخی جنبه ها تفاوت های قابل توجهی دارند که شناخت آن ها برای درک بهتر نظام دیات ضروری است.
نخستین و مهم ترین تفاوت میان ارش و دیه در این است که مقدار دیه در شرع مقدس به صورت مشخص تعیین شده است، اما ارش مقدار معینی ندارد و قاضی موظف است با توجه به نوع و کیفیت آسیب و نظر کارشناسان، میزان آن را تعیین کند. بر اساس ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی، دیه مقدر مالی است که در شرع به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا در موارد خاص جنایت عمدی که قصاص ندارد، مقرر شده است؛ در حالی که ارش همان طور که پیش تر بیان شد، در شرع تعیین نشده است.
دومین تفاوت مربوط به نحوه پرداخت آن میان زن و مرد است. در پرداخت ارش، تفاوتی از نظر جنسیت وجود ندارد و زن و مرد به میزان برابر از ارش بهره مند می شوند؛ در حالی که در پرداخت دیه، مبلغ برای زن و مرد متفاوت است. ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی در این خصوص تصریح می کند که در موارد ارش، میان زن و مرد تفاوتی وجود ندارد، اما میزان ارش جنایت وارده بر اعضا و منافع زن نباید بیش از دیه همان عضو یا منفعت در زن باشد، حتی اگر با ارش همان جنایت در مرد برابر باشد.
سومین تفاوت میان ارش و دیه به میزان پرداختی مربوط است. معمولاً مبلغ ارش کمتر از دیه است؛ به این معنا که ارشی که برای جنایتی بر یک عضو مانند دست تعیین می شود، از دیه کامل آن عضو کمتر است. ماده ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی به روشنی بیان می کند که مقدار ارش برای یک جنایت نباید بیش از دیه مقدر همان عضو یا منفعت باشد، و در صورتی که در اثر آن جنایت، آسیب یا عیب دیگری نیز ایجاد شود، برای هر یک از آن ها دیه جداگانه ای تعیین خواهد شد
در پاسخ به پرسش ارش دیه چقدر است، ابتدا باید گفت که، ارش دیه مبلغی است که در شرع برای برخی از صدمات و آسیب های جسمانی که میزان دیه مشخصی برای آن ها تعیین نشده، به صورت تقریبی و با نظر قاضی و کارشناس پزشکی قانونی تعیین می شود. به بیان دیگر، ارش نوعی دیه غیرمقدر است که بر اساس شدت و نوع آسیب، موقعیت عضو آسیب دیده و تاثیر آن بر سلامت فرد، محاسبه می گردد.
میزان هر ارش دیه عدد ثابت و مشخصی ندارد و بسته به نوع جراحت، نظر پزشکی قانونی و تصمیم قاضی دادگاه تعیین می شود. برای مثال، در مواردی که بخشی از بدن دچار نقص جزئی شود، ارش بر مبنای درصدی از دیه کامل انسان محاسبه می گردد. کارشناسان پزشکی قانونی میزان آسیب را با درصدی مشخص گزارش می کنند و دادگاه با توجه به دیه سال، مبلغ نهایی ارش را مشخص می نماید.
به طور معمول، محاسبه ارش دیه بر اساس دیه کامل انسان در همان سال انجام می شود؛ بنابراین اگر دیه کامل انسان در سال جاری ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان باشد و درصد ارش آسیب ۵ درصد تعیین گردد، مبلغ ارش حدود ۸۰ میلیون تومان خواهد بود. در واقع، میزان ارش متغیر بوده و به عواملی مانند شدت جراحت، نوع عضو آسیب دیده و نظر کارشناسان پزشکی قانونی بستگی دارد. در نهایت، قاضی با استناد به گزارش کارشناسی و قوانین مربوطه، مبلغ دقیق ارش را تعیین و در حکم دادگاه درج می کند.
بر اساس مقررات شرع و قانون، میزان ارش به صورت دقیق در متون فقهی تعیین نشده و تعیین مبلغ آن بر عهده قاضی است. در صورتی که فردی دچار آسیب یا خسارت بدنی شود، می تواند با ارائه گزارش پزشکی قانونی، درخواست دریافت ارش را مطرح نماید. ارش در واقع جبران مالی برای صدماتی است که دیه مشخصی برای آن در قانون تعیین نشده است.
در قانون مجازات اسلامی، در خصوص نحوه و فرمول محاسبه ارش جنایت باید گفت که فرمول مشخص و ثابتی برای محاسبه ارش وجود ندارد و قاضی موظف است با توجه به نظر کارشناسان پزشکی قانونی، نوع و شدت آسیب، و آثار آن بر سلامت فرد زیان دیده، مبلغ ارش را تعیین کند.
مطابق ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، دادگاه باید با لحاظ نوع و کیفیت جنایت، تاثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده، با جلب نظر کارشناس میزان ارش را محاسبه نماید. همچنین مقررات مربوط به دیه مقدر در مورد ارش نیز اجرا می شود، مگر آنکه قانون حکم دیگری مقرر کرده باشد.
در نهایت، قاضی هنگام تعیین میزان ارش، تمامی شرایط از جمله نوع جرم، نحوه وقوع آن و میزان آسیب وارده را در نظر می گیرد. بر اساس این معیارها و با مقایسه با مبلغ کامل دیه انسان، میزان نهایی ارش تعیین و اعلام می شود تا جبران عادلانه ای برای صدمه واردشده به فرد فراهم گردد
بر اساس قانون، برای پرداخت دیه در جرایم مختلف مهلت هایی تعیین شده است؛ به این صورت که در جنایات عمدی مهلت پرداخت دیه یک سال، در شبه عمد دو سال و در جنایات غیرعمدی سه سال می باشد. با این حال، در مورد ارش، قانون گذار سکوت کرده و به طور صریح مهلتی برای پرداخت آن مشخص نکرده است.
طبق نظریه مشورتی شماره ۹۸۳/۷ مورخ ۱۳/۲/۱۳۷۵ اداره حقوقی قوه قضائیه، مهلت های تعیین شده برای پرداخت دیه شامل ارش نمی شود؛ به عبارت دیگر، پرداخت ارش مهلت مشخصی ندارد. در حالی که برای دیه، پس از قطعی شدن حکم، فرد محکوم موظف است در مهلت مقرر آن را پرداخت کند و در صورت امتناع، زیان دیده می تواند بر اساس ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی اقدام قانونی انجام دهد، اما درباره ارش چنین محدودیتی وجود ندارد و پرداخت آن در هر زمان امکان پذیر است.
ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی تصریح می کند که اگر اجرای حکم از راه های قانونی ممکن نباشد، محکوم علیه به درخواست محکوم له تا زمان اجرای حکم، اثبات اعسار یا جلب رضایت او در بازداشت باقی می ماند. با این حال، اگر محکوم علیه ظرف ۳۰ روز از ابلاغ اجرائیه، ضمن ارائه فهرست دارایی خود، دعوای اعسار مطرح کند، تا زمان رسیدگی به آن حبس نمی شود؛ مگر آنکه ادعای اعسار پس گرفته شود یا با رأی قطعی رد گردد.
مبلغ ارش در قانون به صورت مشخص تعیین نشده و میزان دقیقی برای آن وجود ندارد. در حالی که دیه مقدار معینی دارد و جداول مشخصی برای آن تهیه شده است، نظام حقوقی و آراء وحدت رویه هیچ جدول ارش پزشکی قانونی رسمی برای ارش پزشکی قانونی ارائه نکرده اند که حاوی مبالغ دقیق و تعیین شده باشد.
برای تعیین میزان ارش، شخص آسیب دیده پس از ثبت شکایت و مراجعه به پزشکی قانونی، گواهی مربوطه را دریافت می کند. در این گواهی، موارد مشمول دیه و ارش بر اساس نظر کارشناس درج می شود و فرد با ارائه این نظریه به دادگاه می تواند درخواست مطالبه آن را مطرح نماید.
از نظر قانون حاکم، ارش و دیه مشابه یکدیگر هستند. مطالبه و روند دادرسی هر دو تحت قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی انجام می گیرد و در صورت خودداری محکوم علیه از پرداخت دیه یا ارش، محکوم له این حق را دارد که توقیف اموال وی را درخواست نماید.
پس از مراجعه به پزشکی قانونی و تعیین میزان ارش، کارشناس مربوطه مبلغ و میزان ارش برای آسیب های غیر مقدر را مشخص می کند. به عنوان مثال، کارشناس ممکن است تعیین نماید که میزان ارش عضو آسیب دیده برابر با یک درصد دیه کامل است. در این شرایط ممکن است این پرسش مطرح شود که یک درصد دیه کامل چه مبلغی خواهد بود.
برای پاسخ به این پرسش باید گفت که تعیین میزان ارش بر اساس نرخ دیه در همان سال انجام می شود. به طور نمونه، اگر دیه کامل انسان در سال جاری یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان باشد، یک درصد از آن معادل شانزده میلیون تومان خواهد بود. بنابراین، مبلغ ارش برای عضو آسیب دیده که برابر با یک درصد دیه کامل تعیین شده، شانزده میلیون تومان محاسبه می شود.
محکوم علیه موظف است این مبلغ ارش را پرداخت نماید. در صورت عدم تمکن مالی برای پرداخت، محکوم علیه می تواند مطابق ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، دادخواست اعسار تقدیم کرده و فهرستی از اموال و معاملات خود در یک سال گذشته را ارائه نماید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص ارش چیست و نحوه محاسبه آن ، به کانال تلگرام حقوق کیفری مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ارش چیست و نحوه محاسبه آن پاسخ دهند .
برای مشاوره ارش چیست و نحوه محاسبه آن
برای مشاوره ارش چیست و نحوه محاسبه آن
عناوین اصلی این مقاله
مقالات مرتبط
ارتباط با ما
درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 290000 ریال ) در ارتباط باشید.
سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.
تمامی حقوق این سایت متعلق به دینا می باشد ©
