سهام چیست

سرمایه گذاری در بازار و فعالیت حرفه ای در زمینه سهام، نیازمند آگاهی نسبت به معاملاتی خواهد بود که در این حوزه صورت می گیرد. به صورت کلی می توان معاملات فعال در حوزه سهام را به 3 دسته اصلی تقسیم بندی کرد. معاملات خرد که دارای کمترین حجم هستند، معاملات بلوک و معاملات عمده که خود نیز به دو دسته عادی و شرایطی تقسیم بندی می شوند. 

از بین تمامی اصطلاحات و عناوین مورد استفاده در بازار بورس و سرمایه، سهام اولین و البته ساده ترین کلمه بوده که به صورت روزمره با آن برخورد می کنید و آگاهی از معنی آن، یک نیاز پایه است. شاید از این مورد اطلاع نداشته باشید، اما درصد بسیاری از معاملات انجام شده در بورس و البته اوراق بهادار به دسته معاملات سهام اختصاص داده شده اند و در برخی از شرایط شاهد هستیم که حتی بازار بورس را نیز با نام بازار سهام معرفی می کنند. 

بازاری که شامل بسیاری از معاملات مختلف نظیر اوراق مشارکت، اجاره و البته پیمان های آتی می شود. فعالیت در بازار سهام نیازمند آشنایی با قوانین و سازمان های فعال در این حوزه است و از این جهت می توان گفت که به فردی متخصص و کاربلد برای دریافت بهترین نتیجه نیاز دارد. 

بسیاری از سرمایه گذاران فعال در این حوزه با آگاهی نسبت به ریسک بالای سهام در معاملات خرید و فروش آن را انجام می دهند. چرا که از بازدهی و سود آن، بهره وری مناسبی خواهند داشت. با توجه به این نکته، ممکن است که برای شما نیز این سوال به وجود آمده باشد که سهام چیست و چه کاربردی دارد؟ برای دریافت پاسخ سوال خود به صورت جامع و کامل، می توانید در این مقاله با ما همراه باشید.

سهام چیست

به صورت ساده می توان گفت که سهام جمع کلمه سهم به معنی مالکیت هر فردی از یک دارایی مشخص است. برای نمونه زمانی که فرد به خرید و فروش سهام شرکت مورد نظر خود می پردازد، تعداد مشخصی از سهم آن شرکت را دریافت می کند و در ازای آن مبلغی را می پردازد. حال اگر مالکیت یک کارخانه بین 500 نفر تقسیم شود و ارزش کارخانه نیز در حدود یک میلیارد تومان باشد، سهم هر فرد برابر با 2 میلیون تومان خواهد بود.

در اصل می توان گفت که هر شخص که دارای سهام از این شرکت بوده سهم او برابر با 2 درصد خواهد بود. با توجه به مثال ارائه شده، می توان به این موضوع پی برد که هر فرد با توجه به میزان دارایی و سهم خود در شرکت می تواند در تصمیماتی که در آینده شرکت گرفته می شوند، تاثیرگذار باشد.

برای مثال، داشتن سهام 51 درصد باعث می شود که تصمیم شما تصمیم نهایی و قطعی برای آینده کشور باشد، اما اگر سهام شما تنها یک درصد کمتر باشد، نیازمند موافقت حداقل یک درصدی از طرفین دارای سهام خواهید بود.

در قانون تجارت، مفهوم متفاوتی از سهم ارائه می شود که به نوعی دیگر توصیف شده است. در قوانین تجاری به هر نوع ورقه بهادار یا مستندی که تضمین کننده مالکیت یک فردی حقوقی باشد و بتوان با استفاده از آن از منافع شخص دفاع کرد، سهم گفته می شود.

بر اساس قوانین سهام باید مواردی نظیر نام شرکت، مبلغ سرمایه ثبت شده کلی شرکت همراه با شماره ثبت و نوع سهم و مبلغ سهم بر روی ورقه سهام خریداری شده چاپ شود. البته باید به این مورد توجه داشته باشید که خرید و فروش سهام به صورت اینترنتی و آنلاین انجام می شود و به همین علت شما ورقه ای مبتنی بر اثبات خرید خود دریافت نمی کنید و تمامی موارد به صورت آنلاین در اختیار شما قرار می گیرند.

البته قابل توجه است که در صورت نیاز می توانید با مراجعه به صورت حضوری به کارگزار خود و یا شرکت سپرده گذاری مرکزی، اقدام به دریافت ورقه سهام مورد نظر خود کنید.

انواع سهام

سهام از جمله موضوعاتی است که می توان آن را به اشکال مختلفی دسته بندی کرد و به همین علت به دو شکل متفاوت دسته بندی شده اند. سهام از نظر شکل به دو دسته با نام و بی نام تقسیم بندی شده است. در تقسیم بندی با نام، مشخصات جامعی از دارنده سهام ارائه می شود تا بتوان به شناسایی آن پرداخت.

سهم های با نام به صورت معمول به دلیل تمایل شرکت به داشتن شناخت و آشنایی از سهامداران و شریک ها منتشر می شوند. برخلاف سهام با نام، سهام بی نام با هدف پنهان ماندن سهام دار و سرمایه گذار استفاده می شود. در ادامه ویژگی های این سهام ها به طور کامل بررسی شده اند.

در سهم های با نام، نام و مشخصات دارنده اصلی در اوراق بهادار ذکر شده است و نقل و انتقالات و معامله این سهام تنها با استفاده از معاوضه انجام می شود. این دسته از سهام ها به صورت معمول به علت تمایل شناخته شدن شرکا استفاده می شوند. همچنین نام دارنده سهام در دفتر ثبت سهام نوشته می شود و در مدارک نیز ثبت خواهد شد.

بنابر موارد مذکور، اگر صدور اوراق انجام نشود، باز هم می توان اقدام به خرید و فروش آن کرد که برخلاف ماهیت سهام بی نام است. البته باید به این مورد توجه داشت که فردی جز مالک سهام نمی تواند اقدام به فروش اوراق با نام کند و به همین علت اگر مشکلی برای فرد خریدار به وجود آید، سوء استفاده از آن ممکن نخواهد بود.

علاوه بر این مورد، اگر برگه به هر دلیلی از بین برود، همچنان نام خریدار در دفتر سهام ثبت شده و به همین علت حق و حقوق فرد مذکور، محفوظ خواهد ماند. البته سهام با نام دارای محدودیت هایی است که به عنوان نمونه می توان به لزوم مراجعه دو طرف معامله برای نقل و انتقال سهام اشاره داشت.

سهام بی نام نوع دیگر از شکل سهام است که دارای اعتبار یکسانی با سهم قبلی بوده و تنها تفاوتبع اصلی آن، نبود مشخصات خریدار سهام در مدارک خریداری است. به این معنی که هویت خریدار سهام از شرکت فروشنده پنهان خواهد بود و همچنین مشخصاتی از او در دفتر سهام قید نمی شود.

این مورد دارای مزیت و البته معایبی نیز هست. در این نوع سهام، خرید و فروش اوراق بسیار راحت تر است و دیگر نیازی نیست که مالکیت آن انتقال یابد که برای شرکت های عضو بورس بسیار حائز اهمیت است. 

همچنین بی نام بودن سهم می تواند به ضرر خریدار باشد، چرا که اگر اوراق خرید مفقود شوند، دیگر نمی توان برای اثبات مالکیت اقدام کرد. زیرا پروسه سخت و بسیار پیچیده ای است. از این رو هر کسی می تواند از سهم شما سوء استفاده کند.

علاوه بر موارد ذکر شده، سهام، دسته بندی دیگری نیز دارد که بر اساس حقوق دارنده سهام انجام شده است. انواع سهم از این نظر به دو سهم عادی و ممتاز دسته بندی شده اند و هر کدام دارای ویژگی های به خصوصی هستند که باعث می شود برای بسیاری از افراد مناسب بوده و برای دسته ای دیگر توصیه نشوند.

سهم عادی از دسته ابزارهای مالی است که برای جذب سرمایه شرکت های مورد استفاده قرار می گیرد و از این جهت می تواند بخشی از شرکت را به دارنده سهم اختصاص دهد. این دسته از سهام بدون سر رسید بوده و با توجه به نیاز خریدار به صورت بی نام و با نام منتشر می شود و همچنین دارنده می توان در هر زمان که اراده کرد اقدام به خرید و یا فروش آن کند.

همچنین قابل توجه است که سهام عادی با توجه به میزانی که از شرکت سهم دارید در سود و ضرر های آن نیز دخیل خواهید بود.

نوع دیگر سهام با نام ممتاز شناخته می شود که یکی دیگر از ابزار های مالی بورس است. از این سهام با نام اوراق ترکیبی نیز یاد می شود و از آن برای افزایش سرمایه شرکت استفاده می شود.

چرا باید سهام بخریم

شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که چرا باید سهام بخریم و در اصل خرید سهام برای خریدار چه مزیت هایی در بر خواهد داشت؟ در بازارهای مالی شاهد تصاحب درصد عظیمی از بازار توسط خرید و فروش سهام هستیم که اشاره به گستردگی و وسعت خرید آن دارد و در اصل به نوعی نشان می دهد که این حوزه بهترین مکان برای سرمایه گذاری و پیشرفت خواهد بود.

استفاده از سهام و انجام نقل و انتقالات در آن نیازمند تخصص و دانش بوده و به همین علت هر فردی نمی تواند به سادگی آن را انجام دهد. به همین دلیل حضور افراد حرفه ای و متخصص فعال در حوزه سهام می تواند در شروع این راه به شما کمک زیادی بکند.

بسیاری از سرمایه گذاران فعال در حوزه سهام، با اطلاع از ریسک بالا اقدام به خرید و فروش می کنند، چرا که از نتیجه آن آگاهی دارند و با تجربه و تحقیق فراوان، سهام مورد نظر خود را خریداری می کنند. اگر این موارد را در نظر داشته باشید، می توانید سود بسیار مناسبی را در این حوزه کسب کنید.

مهم ترین هدف افراد از ورود به بازار بورس، کسب سود است. به همین جهت می توان مزیت اصلی این حوزه را نیز همین مورد دانست. کسب سود باعث می شود که شما به فکر خرید سهام باشید تا بتوانید با تخمین و تحلیل بازار و همچنین سهام های مختلف در بهترین موقعیت ممکن، سود مناسبی را به دست آورید.

پس اگر به صورت حرفه ای عمل کنید، می توانید در کوتاه ترین زمان ممکن سود مورد نظر خود را کسب کنید. علاوه بر موارد ذکر شده، یکی دیگر از مزیت های فعالیت در بازار بورس، نقد کردن آسان دارایی های فرد است. در هر لحظه که اراده کنید، می توانید سهم خود را بفروشید و آن را به پول نقد تبدیل کنید.

سهام ممتاز

سهام ممتاز که با نام Preferred Stock شناخته می شود، مانند تمامی سهام ها نوعی از گواهی مالکیت بوده که دارای قابلیت انتقال است و به همین علت به دارنده آن حقی محدود و البته ثابت از دارایی های شرکت را اهدا می کند. واژه ممتاز استفاده شده در نام گذاری این سهام به این معنی است که پرداخت سود آن اولویت دارد و قبل از سهام عادی به صورت کامل پرداخت می شود.

علاوه بر این، اگر یک شرکت ورشکست شده باشد و حتی حقوق دارندگان سهام نیز سلب شده باشد، شما سهم سود خود را دریافت می کنید. سهام ممتاز از دسته سهام هایی بوده که در کشور ایران به صورت قانونی استفاده می شود. استفاده از این سهام در تجارت ممکن بوده و به علت داشتن امتیازات بسیار، از سهم عادی محبوبیت بیشتری دارد.

از مهم ترین امتیازات سهام ممتاز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ارائه سود در سریع ترین زمان ممکن همراه با درصد بیشتر نسبت به مالکان سهام عادی

اولویت دریافت سود در ابتدا که باعث می شود اگر سود کمی دریافت شود در آغاز سود به دست افرادی که دارای سهام ممتاز هستند برسد.

ارائه حق رای اضافه به سهامداران ممتاز که اقدام به خرید سهم ممتاز کرده اند.

ارائه حق انصاری عضویت برای هیات مدیره

ارائه حق تقدم برای خرید سهام های جدید ارائه شده توسط شرکت

اعطای حق تقدمی برای طرف معامله شدن با شرکت ارائه دهنده سهام

سهام ممتاز دارای برتری بسیاری نسبت به سهام های دیگری نظیر سهام بی نام و سهام با نام بوده و از همین جهت برای افرادی که به فکر دریافت سهامی با ویژگی های کامل هستند، توصیه می شود. با توجه به موارد مذکور می توان به این مورد اشاره داشت که ارزش خرید سهام ممتاز بسیار بیشتر از سهام معمولی است.

ورقه سهام

ورقه سهام یا برگه سهام، سندی است که در ازای انجام معامله به فرد خریدار ارائه می شود و در آن، مشخصات کامل سهم خریداری شده ذکر می شود که نشان دهنده مالکیت آن است. برگ سهم و ورقه سهم تفاوتی با هم ندارند و در اصل یکی هستند.

در ماده 24 لایحه قانونی، تعریفی کامل و جامع از ورقه سهم به چشم می خورد. در این لایحه ذکر شده که ورقه سهم، سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهامی بوده که صاحب آن در شرکت سهامی دارد. بر اساس قوانین لایحه قانونی و برابر مقررات یاد شده، هر ورقه سهم در شرکت سهام دارای شکل، اجزا و شرایط مشخصی است:

از نظر ظاهری باید متحدالشکل باشد.

اوراق سهام باید چاپی باشد.

اوراق باید دارای شماره مبتنی بر ترتیب باشد.

نام شرکت در اوراق قید شود.

هر برگ سهم باید توسط حداقل دو نفر از افراد شرکت کننده امضا شود.

شماره ثبت شرکت در آن قید شود.

مقدار مبلغ پرداخت شده به شرکت باید قید شود.

مبلغ سرمایه ثبت شده شرکت باید قید شود.

نوع سهم خریداری شده باید تعیین شود.

مقدار پرداخته شده سهام باید به عدد و همچنین حروف نوشته شود.

مبلغ اسمی هر مورد از سهم ها همراه با قطعات سهام در صورت تجزیه، باید مساوی باشد، بنابراین نمی توان مبلغ اسمی هر سهم را در ورقه به صورت متفاوت نوشت. برای نمونه اگر شرکت A دارای 20 سهم هزار تومانی باشد، باید در ورقه سهم آقای B نوشته شود که دارای 4 سهم هزار تومانی بوده و همچنین خانم C نیز دارای 5 سهم هزار تومانی است.

حداقل مبلغ اسمی برای خرید سهام در قانون تصویب شده در تجارت ایران مشخص نشده است، اما در شرکت های سهامی، هر سهم نباید بیشتر از 10 هزار ریال باشد که معادل هزار تومان است.

نحوه خرید سهام

خرید سهام دارای مراحل مشخصی است که در وب سایت و نرم افزار بورس به صورت آنلاین انجام می شود. برای اینکه خرید سهام به طور دقیق و صحیح انجام و سود مناسبی کسب شود، باید مراحل آن به ترتیب زیر انجام شوند.

متقاضیان پس از خرید سهام می توانند با استفاده از اوراق بیمه سهام یار سبد سهام خود را بیمه کرده و از دارایی خود به مدت 1 سال محافظت کنند. اوراق بیمه سهام یار به اوراقی گفته می شود که در آن می توان طی یکسال 20 درصد سود دریافت کرد.

دریافت کد بورسی و ثبت نام در سامانه: در ابتدا باید در سامانه خرید و فروش سهام ثبت نام کرد که این کار از طریق ایمیل و یا شماره همراه ممکن خواهد بود. سپس کد بورسی پیامک می شود و پس از ورود به پنل معاملاتی، مراحل بعدی باید طی شوند.

شارژ حساب: با توجه به مقدار هزینه مورد نظر هر فرد برای خرید سهام، باید اقدام به شارژ حساب کاربری خود کند تا بتواند به صورت آنلاین سهام مورد نظر خود را خریداری کند. این کار با استفاده از پرداخت شتابی بانک های متفاوتی قابل انجام است که هر کسی می تواند بر اساس سلیقه خود به انتخاب بانک مورد نظر خود بپردازد.

پیدا کردن نماد بورسی مورد نظر: بعد از اینکه حساب به اندازه مورد نظر شارژ شد، باید از طریق نرم افزار و یا وب سایت، نماد بورسی خود را پیدا کرد تا از این طریق بتوان سهام را خریداری کرد.

ثبت سفارش خرید سهم: بعد از پیدا کردن سهام مورد نظر و شارژ حساب به اندازه مورد نظر، باید نسبت به به ثبت سفارش برای خرید سهم مورد نظر خود اقدام کرد.

تایید سفارش و اضافه شدن سهم: پس از اینکه سفارش ثبت شد، باید منتظر بود تا مورد تایید قرار گیرد و سپس بعد از مدتی کوتاه، سهم به حساب اضافه خواهد شد.

ثبت سفارش فروش و فروختن سهم: اگر کسی به فکر فروش سهم خود باشد، باید مراحل متفاوتی را طی کند که البته بسیار ساده هستند و دارای پیچیدگی های خرید سهم نخواهند بود. برای این کار تنها کافی است تا سهم مورد نظر برای فروش ثبت شود و سپس منتظر بود تا یک نفر برای خرید سهم اقدام کند. 

دریافت وجه و واریز به حساب بانکی: پس از فروش سهم، مبلغ مورد نظر به حساب واریز خواهد شد. حسابی که آن را در تنظیمات حساب کاربری وارد شده است تا در زمان فروش مبلغ به آن واریز شود.