سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می افتد

حضانت به معنای مراقبت و حمایت از کودکانی است که به سن بلوغ نرسیده اند ؛ به همین دلیل شخصی که عهده دار حضانت فرزند است ، باید از صلاحیت های لازم برای انجام حضانت برخوردار باشد ؛ در غیر این صورت ، عدم صلاحیت اخلاقی یا هرگونه سوء معاشرت و سوء رفتار با کودک می تواند موجبی برای سلب حضانت از دارنده آن شود .

   

عناوین اصلی این مقاله

• سلب حضانت از دارنده آن
• مصادیق سلب حضانت از والدین
سوالات متداول

حضانت که در عرف به معنای نگهداری ، سرپرستی و پرورش دادن یک کودک شناخته می شود ، بعد از جدایی یا فوت والدین به یکی از موضوعات مهم و اساسی در میان والدین تبدیل می شود . به همین دلیل قانونگذار در موادی از قانون به بحث های مربوط به حضانت فرزندان بعد از طلاق و حضانت در صورت فوت یکی از والدین پرداخته است .

اما در برخی از موارد دیده شده است که اشخاص عهده دار حضانت از صلاحیت لازم برای این امر برخوردار نیستند و حضانت فرزندان توسط این اشخاص همراه با صدمات جسمی و روحی فراوانی برای کودک است . به همین دلیل قانونگذار به بحث سلب حضانت از دارنده آن نیز پرداخته و مصادیقی از سلب حضانت بدلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین را پیش بینی نموده است . از همین رو در این مقاله به دنبال این هستیم تا ابتدا سلب حضانت از دارنده آن را توضیح داده و در ادامه مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را مطرح کنیم .

سلب حضانت از دارنده آن

علاوه بر اینکه حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی ممکن است از دارنده آن سلب شود ، در ماده 1173 قانون مدنی که در سال 1376 اصلاح شده است ، در خصوص سلب حضانت از کسی که حضانت را بر عهده دارد چنین پیش بینی شده است : « هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست ، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد ، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی ، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند ، اتخاذ کند» 
 به موجب این ماده ، دادگاه می تواند تحت شرایط مذکور ، حضانت طفل را از پدر یا مادری که حضانت را بر عهده دارد سلب نماید .
در ادامه این ماده نیز مصادیقی از عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی هر یک از والدین مطرح شده است که در ادامه به این موارد می پردازیم .

مصادیق سلب حضانت از والدین

در قسمت قبل به توضیح مفهوم کلی سلب حضانت از والدین پرداخته شد ، با این حال پاسخ به این سوال ضروری است که در چه مواردی و به چه دلایل و جهاتی ، می توان حضانت فرزند را از پدر یا مادر سلب کرد ؟  در پاسخ به این سوال ، قانون مدنی ، برخی از مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را نام برده است . بنابراین ، در صورت وجود یک یا چند مورد از مصادیق ذکر شده در قانون ، قاضی می تواند حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید . مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین مطابق ماده 1173 شامل موارد زیر است :

1 - اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار ؛

2 - اشتهار به فساد اخلاق و فحشا ؛

3 - ابتلاء به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی ؛

4 - سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء ، تکدی گری و قاچاق ؛

5 - تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف .

نکته قابل ذکر در خصوص این ماده این است که مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مذکور در این ماده حصری نیستند ؛ بلکه قانونگذار از باب نمونه مواردی را بیان کرده است . لذا ممکن است که قاضی موارد دیگری را نیز مشمول این حکم قرار داده و به موجب آن ، حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید که ملاک آن ، به خطر افتادن مصلحت های کودک است .

در واقع ، اینکه چه مواردی از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی محسوب می شوند با قاضی است . به علاوه اینکه ، این قاضی است که تعیین می کند رفتار یا وضعیتی را می توان از جمله دلایل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی محسوب نمود یا خیر .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می افتد​ در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می افتد​ پاسخ دهند .

سوالات متداول

1- در صورتی که شخص دارنده حضانت از صلاحیت لازم برخوردار نباشد چه اقداماتی می توان انجام داد ؟

2- در چه مواردی می توان حضانت را از پدر یا مادر سلب کرد ؟

3- آیا برای سلب حضانت ، صرفا باید به مواردی که در قانون مشخص شده است استناد کرد ؟

احسان

1400/02/18

سلام من و همسرم جدا از هم زندگی میکنیم و پسر 7/5داریم که در حال حاضر با بنده است .مادر دارای حکم کیفری از دادگاه تهمت و افترا به بنده است جدیدا،بنده هیچ حکم کیفری ندارم.مادر برای سلب حضانت اقدام کردن و از قاضی درخواست کارشناس دادن..که کارشناس مصلحت رو به مادر دادن باتوجه به رشوه و آشنایی با کارشناس.اما در گزارش کارشناس مطرح کردن که کودک تمایل داره با پدر(بنده) باشه،بنده ۸ سال گذشته طی سوتفاهمی که پیش اومده بود یک تعهدی در بسیج منطقه ۹ج از شهر محل سکونتم برای حفظ آبروی خودم دادم در مورد مشکلات اخلاقی که کار به پاسگاه و دادگاه و هیچ مکان قانونی نکشید..و ختم ب خیر شد.و هیچ حکم کیفری.اعتیاد.ضرب الشتم ندارم به هیچ وجه و ورزشکار و شاغل نیز هستم.قاضی پرونده بعد از دیدن نظر کارشناس بنده رو حضورا خواستن و گفتن حق حضانت رو میتونم به شما بدم اما حق ملاقات بچه رو سه روز به مادر میدم...این بنظر شما منطقی و عاقلانه میرسه! با توجه به اینکه ایشون وکیل داره و بنده ندارم و حکم هم هنوز صادر نشده ..و این ینی اوج بی رحمی..میخاستم با این تفاصیل قاضی میتونه بنده رو سلب حضانت کنه.چون ایشون غیر مستقیم داره با شرط حضانتو بهم میده چیزی که حق قانونی و ولایت پدر بر فرزندی منه..هنوز هم حکمی صادر نشده.نظر شما در این زمینه چیه بزرگوار!؟با تشکر

احسان

1400/02/15

سلام مدت 4 ساله که من و همسرم جدا از هم زندگی می کنیم. حضانت فرزندان مشترک با من است و زمانی که برای دیدار مادرشان رفتند مادرشان با تحریک آنها به اینکه فرزندان تمایل دارند نزد مادر بمانند آنها را تحویل من نمی دهد و با تهیه مدارک پزشکی قصد دارد حضانت آنها را سلب نماید. لذا باید تحت چه عنوانی از ایشان شکایت نمایم.