قرابت رضاعی

یکی از انواع قرابت که ریشه در فقه دارد ، " قرابت رضاعی " است . در اصطلاح حقوقی ، خویشاوندی رضاعی به این معناست که در صورتی که یک کودک با شرایط مشخصی از زنی به غیر از مادر خود شیر بخورد ، رابطه ای محرمیت گونه بین او و آن زن شکل می گیرد . بر همین اساس، محدودیت هایی از جهت ازدواج میان کودک و خویشاوندان رضاعی او بوجود می آید . شرایط بوجود آمدن قرابت رضاعی را ماده 1046 قانون مدنی بر اساس فقه اسلامی مشخص کرده است که در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته شده است . اما ابتدا باید دانست که قرابت رضاعی در اصل چیست و چه آثاری دارد . بر همین اساس ، در این مقاله ابتدا به این می پردازیم که قرابت رضاعی چیست و در ادامه آثار قرابت رضاعی را بررسی می نماییم . 

قرابت رضاعی چیست

" رِضاع " در لغت به معنای شیر دادن و شیر خوردن است . زمانی که یک کودک از شیر زنی تغذیه می کند ، از آن رو که باعث رشد و نمو آن کودک می شود ، می تواند سبب ایجاد رابطه ای میان طفل و مادر رضاعی شود که مطابق فقه و قانون این رابطه طبیعی مانند رابطه ناشی از خون ( رابطه نسبی ) محترم است و قانونگذار برای آن قواعدی وضع کرده است . بر اساس آیه 23 سوره مبارکه نساء : " ... وَ أُمَّهَاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ ... " ،" ... مادرانی که شما را شیر داده اند و خواهران رضاعی شما ... "،  خویشاوندان رضاعی مثل مادر و خواهر رضاعی را بیان کرده است . اما همانطور که در ادامه خواهیم گفت ، آثار قرابت رضاعی تنها محدود به خواهر و مادر نیست . بلکه خویشاوندان دیگری را هم در بر می گیرد . در واقع آثار قرابت رضاعی شامل برخی از خویشاوندانی می شود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت .

آثار قرابت رضاعی

همانطور که مشخص شد ، یکی از اقسام خویشاوندی ، خویشاوندی رضاعی است . بنابراین ، قرابت رضاعی نیز مانند سایر انواع قرابت ، آثاری را بدنبال خواهد داشت . بر اساس این حدیث از پیامبر ( ص )، " َحْرُمُ مِنَ الرَّضَاعِ مَا یَحْرُمُ مِنَ النَّسَبِ " ، تمام کسانی که از نظر ارتباط نسبی حرامند ، به لحاظ قرابت رضاعی نیز حرام می شوند  . این قاعده در ابتدای ماده 1046 قانون مدنی نیز ذکر شده است که بر اساس آن : " قرابت رضاعی از حیث حرمت نکاح در حکم قرابت نسبی است " . مهمترین آثار قرابت رضاعی را می توان در موارد زیر خلاصه نمود :

- محدودیت نکاح به دلیل قرابت رضاعی مشابه محدودیت های نکاح برای قرابت نَسبی است . یعنی تمامی کسانی که بواسطه قرابت نسبی نمی توان با آنها ازدواج کرد ، در مورد اقربای رضاعی نیز صدق می کند . به همین جهت برای تشخیص محارم رضاعی باید به محارم نسبی توجه داشت . مانند مادر ، خواهر و ... . برای اطلاع از اینکه با چه خویشاوندانی نمی توان ازدواج کرد ، به مقاله محارم نسبی مراجعه کنید . 

- محدودیت هایی نیز که بین خویشاوندان زن و شوهر و شوهر با زن وجود دارد نیز در قرابت رضاعی بوجود می اید . مثلا در قرابت نسبی مرد نمی تواند با مادر زن خود ازدواج کند ، به همین ترتیب ، مادر رضاعی او نیز همینگونه است . 

بر این اساس، هرگاه زنی غیر از مادر طفل با شرایط معینی ، به طفلی شیر بدهد ، بین او و طفل قرابتی بوجود می آید که تنها از نظر ایجاد حرمت نکاح ، در حکم قرابت نسبی است . بنابراین ، سایر آثار خویشاوندی مانند توارث و الزام به دادن نفقه ، در قرابت رضاعی وجود نخواهد داشت . لذا تنها اثری که قرابت رضاعی دارد این است که از طرفی ازدواج بین طفل و زن ( مادر رضاعی ) و خویشاوندان رضاعی و از طرف دیگر بین زن و خویشان طفل را ممنوع می کند .

شرایطی که به موجب آن قرابت رضاعی بوجود می آید ، در ماده 1046 قانون مدنی معین شده اند . مثلا اینکه طفل باید به مقدار لااقل یک شبانه روز یا پانزده دفعه متوالی شیر کامل خورده باشد ،  شیر خوردن طفل قبل از دو سالگی او باشد و ... . برای مشاهده شرایط ایجاد قرابت رضاعی کلیک کنید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد قرابت رضاعی به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون قرابت رضاعی​ پاسخ دهند .