طلاق از طرف زن

موارد طلاق از طرف زن در قانون مدنی محدود به چهار مورد می باشد که من جمله شرایط دادخواست طلاق از طرف زن نیز می باشند : 1 - وکالت در طلاق اعم از وکالت مشروط و مطلق 2 - عدم پرداخت نفقه از سوی زوج و ناتوانی در پرداخت نفقه 3 - عسر و حرج زوجه 4 - غیبت شوهر بیش از چهار سال . در صورت وجود این شرایط تقاضای درخواست طلاق از طرف زن در مراجع قضایی شنیده می شود. 

با وجود آنکه از نظر شریعت اسلام، طلاق، مکروه ترین حکم حلال خداوند بوده و همواره توصیه بر عدم انجام آن شده است، اما گاه شرایط زندگی مشترک، چنان دشوار و غیر قابل تحمل گشته که راه حلی جز طلاق و جدایی زوجین، جهت اصلاح شرایط باقی نمی ماند.

یا شوهر، مطابق مقررات قانون مدنی، دارای تفاوت آشکاری می باشد. به این ترتیب که مردان هر گاه بخواهند، بدون نیاز به ذکر دلیل، قادر به طلاق دادن همسر خود می باشند. اما، پذیرش دادخواست طلاق از سوی زنان، تنها در موارد تصریح شده در قانون امکان پذیر می باشد. بنابراین این سوال مطرح می گردد، که موارد طلاق از طرف زن در قانون کدام موارد می باشد؟

با توجه به اهمیت این مساله و ضرورت تبیین مواد قانونی مربوط به آن، در این مقاله ، به بررسی مفهوم طلاق از طرف زن و قانون جدید طلاق از طرف زن پرداخته و سپس ، موارد حق طلاق زن، شرایط، مراحل، و مدت زمان دادخواست طلاق از طرف زوجه  بررسی شده  و در آخر هم به به حقوق زنان در طلاق اشاره  شده است.

شرایط طلاق از طرف زن

مطابق قانون مدنی سابق ، مرد می توانست هر زمان که بخواهد و بدون هیچ گونه دلیلی زن خود را طلاق دهد . البته در حال حاضر ، مطابق ماده 1133 اصلاحی قانون مدنی : " مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید . " بنابراین، مطابق این ماده، تقاضای طلاق از طرف مرد، نیازمند طی مراحلی همچون ارجاع به داوری و دریافت گواهی عدم امکان سازش و انجام تشریفاتی مانند پرداخت حقوق مالی زوجه می باشد .

اما از آنجا که در برخی از شرایط ، تحمل زندگی مشترک برای زن امکان پذیر نبوده و از سوی دیگر، مخالفت زوج با طلاق می تواند آسیب های جدی به زوجه و زندگی مشترک وارد کند ، قانون گذار در اصلاحات بعدی این قانون، امکان درخواست طلاق از سوی زوجه را در موارد محدودی مورد پذیرش قرار داد .

در همین راستا تبصره ماده 1133 قانون مدنی مقرر می دارد: " زن نیز می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد ( 1119 ) ، ( 1129 ) و ( 1130 ) این قانون ، از دادگاه تقاضای طلاق نماید. " علاوه بر مواد ذکر شده ، یک مورد دیگر از موارد طلاق از طرف زن با حق طلاق در ماده 1029 قانون مدنی پیش بینی شده است . بنابراین ، موارد طلاق از طرف زن ، در قانون مدنی ، چهار مورد بوده که در بخش بعد ، به تحلیل آن می پردازیم . 

قانون جدید طلاق از طرف زن

شرایط ثبت درخواست طلاق از طرف زن در طول زمان تغییرات قابل توجهی داشته است. این تغییرات به مرور زمان باعث شده است تا زنان نیز بتوانند در صورت لزوم اقدامات لازم را برای ثبت دادخواست طلاق به عمل آورند. از مهمترین تغییرات قانون جدید طلاق از طرف زن میتوان به تغییرات قانون حمایت از خانواده اشاره نمود.

بر طبق بند ب شروط ضمن عقد نکاح مندرج در سند ازدواج در صورت رخ دادن هر یک از شروط  دوازده گانه زوجه میتواند راسا برای درخواست طلاق اقدام کند. همچنین در ماده 1130 قانون مدنی اصلاحی مورخ 1361/10/08 به مصادیق عسر و حرج زوجه اشاره شده است که در صورت وقوع هریک از این موارد نیز زوجه می تواند دادخواست طلاق بدهد. عسر و حرج به معنای سختی و دشواری غیر قابل تحملی است که ادامه زندگی مشترک را غیر ممکن میسازد.

لازم به ذکر است مصادیق مندرج در ماده 1130 قانون مدنی حصری نبوده و بر طبق قوانین جدید در صورت روی داد؛ هر امری که اساسا  ادامه زندگی مشترک را غیر ممکن سازد زوجه میتواند درخواست طلاق بدهد. لازم به ذکر است این امر نیازمند تایید قاضی بوده و تنها در این صورت است که به درخواست طلاق رسیدگی می شود.

موارد طلاق از طرف زن

موارد طلاق از طرف زن، در قانون مدنی در مواد 1119، 1129 و 1130 پیش بینی شده است. این موارد عبارتند از : وکالت در طلاق برای زوجه، عدم پرداخت نفقه از سوی زوج یا ناتوانی در پرداخت نفقه و عسر و حرج زوجه. هم چنین مطابق ماده 1029 قانون مدنی، یکی دیگر از موارد طلاق به تقاضای زن، غیبت شوهر بوده که با حصول شرایطی، امکان طلاق به درخواست زوجه را فراهم می آورد. در این موارد اگر زن درخواست طلاق دهد و شوهر هم راضی نباشد، باز هم دادگاه حکم به طلاق خواهد داد.

1 وکالت در طلاق

به موجب ماده 1119 قانون مدنی : " طرفین عقد ازدواج می توانند هرشرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غائب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوء قصد کند یا سوء رفتاری نماید که زندگانی آنها با یکدیگر غیر قابل تحمل شود زن وکیل و وکیل درتوکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهائی خود را مطلقه سازد. "

همانطور که ملاحظه می گردد، مطابق این ماده، یکی از موارد طلاق از طرف زن آن است که زوج به زوجه وکالت دهد تا با تحقق شرایطی مانند ازدواج دوم ، زوجه بتواند خود را مطلقه سازد . مفاد این ماده در شروط دوازده گانه مندرج در اسناد ازدواج قابل مشاهده می باشد ، چرا که طبق این شروط، پذیرش درخواست طلاق از سوی زوجه، منوط به اثبات شرط در محکمه می باشد . به عنوان مثال ، تا زمانی که شرط اعتیاد زوج در دادگاه به اثبات نرسد ، محکمه حکم به طلاق زوجه صادر نخواهد کرد .

با این وجود ، در کنار وکالت در طلاق مشروط که در ماده 1119 قانون مدنی پیش بینی گردیده ، در عمل ، دفاتر اسناد رسمی ، وکالت در طلاق زوجه را به طور مطلق نیز تنظیم می نمایند . به این صورت که در متن وکالت نامه ، زوج به زوجه وکالت می دهد که هر زمان بخواهد با مراجعه به دادگاه و طی تشریفات قانونی خود را مطلقه سازد . به این ترتیب، یکی از موارد درخواست طلاق از طرف زن ، وکالت در طلاق بوده که این وکالت می تواند مطلق یا مشروط به حصول شرایط خاصی باشد .

2 عدم پرداخت نفقه یا عجز از پرداخت نفقه

این مورد از موارد طلاق از طرف زن، در ماده 1129 قانون مدنی پیش بینی شده است . به موجب این ماده : " درصورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه ، زن می تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می نماید . همچنین است درصورت عجز شوهر از دادن نفقه . "

بنابراین ، مطابق ماده 1129 قانون مدنی ، میان فرضی که شوهر ، عمدا از پرداخت نفقه خودداری نموده و موردی که شوهر، ناتوان از پرداخت نفقه می باشد ، تفاوتی وجود نداشته و هر دو حالت، از موارد طلاق به درخواست زن محسوب می گردد .

3 عسر و حرج زوجه

به موجب ماده 1130 قانون مدنی، عسر و حرج عبارت است از " به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد "موارد عسر و حرج عبارتند از :

1 ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه

2 اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی

3 محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر

4 ضرب و شتم یا هرگونه سو استفاده مستمر زوج

5 ابتلا زوج به بیماری های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.

لازم به ذکر است که مصادیق عسر و حرج درقانون مدنی، حصری نبوده و اثبات عسر و حرج زوجه به روش های دیگر، از موارد طلاق از طرف زن محسوب خواهد شد .

4 غیبت شوهر بیش از چهار سال

به موجب ماده 1029 قانون مدنی : " هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقود الاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق کند. در این صورت با رعایت ماده 1023حاکم او را طلاق می دهد. " به موجب این ماده چنانچه زوج برای چهار سال متوالی غایب بوده و هیچ خبری از وی در دسترس نباشد ، همسر وی می تواند درخواست طلاق بدهد ، اما صدور حکم طلاق و اجرای آن، منوط به رعایت تشریفاتی است .

این تشریفات عبارتند از : درج آگهی در یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار برای سه دفعه متوالی و گذشت یک سال از آخرین آگهی . بنابراین ، می توان گفت غیبت زوج، با رعایت تشریفات مقرر در قانون ، از موارد طلاق از طرف زن می باشد . 

شرایط دادخواست طلاق از طرف زن

برای شروع رسیدگی به دعوای طلاق  از طرف زن ، لازم است به دادگاه خانواده دادخواست تقدیم شود و آزمایش پزشکی قانونی برای طلاق انجام شود . در صورتی که دادخواست شرایط لازم را نداشته باشد ، ممکن است دادگاه یکی از قرار های رد دادخواست ، عدم استماع یا عدم صلاحیت صادر کند. شرایط دادخواست طلاق از طرف زن ، از قرار زیر است :

1 شرکت در جلسات مشاوره : برای این که دادخواست طلاق از مراجع مورد رسیدگی قرار بگیرد ، لازم است زوجین ابتدا در جلسات مشاوره شرکت کرده باشند.

2 باید به طرفیت دادگاه خانواده باشد : در صورتی که دادخواست طلاق به دادگاه دیگر تقدیم شود ، قرار عدم صلاحیت صادر می شود.

3 داشتن شرایط کلی دادخواست : دادخواست طلاق باید شرایط کلی دادخواست که در ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است را داشته باشد. این شرایط عبارتند درج مشخصات خواهان و خوانده ، ذکر تعیین خواسته ، ذکر آن چه خواهان از دادگاه تقاضا دارد و امثالهم.

4 داشتن یکی از شرایط عسر و حرج یا یکی از شرایطی که به موجب قانون برای زن حق طلاق ایجاد می کند : راه های طلاق از طرف زن را در تیتر قبل توضیح دادیم.

لازم به ذکر است که در مواردی که زن ادعا دارد که حق طلاق برای او بوجود آمده است و به استناد آن از دادگاه درخواست طلاق دارد ، کفایت نمی کند و او حتما باید بتواند ادعای خود را در دادگاه به اثبات برساند .

مراحل طلاق از طرف زن

دعوای طلاق از طرف زن  تشریفاتی دارد که باید مطابق قانون آیین دادرسی مدنی  همه آن ها طی شود. در صورت عدم انجام یکی از مراحل یا نقص در روند کار رسیدگی به دادخواست  آغاز نمیشود. مراحل طلاق از طرف زن از قرار زیر است : 

1 ثبت نام در سامانه تصمیم : اولین مرحله برای ثبت طلاق ، ثبت نام در سامانه تصمیم است 

2 شرکت در جلسات مشاوره : پس از اخذ نوبت در سامانه تصمیم یا سامانه مسیر بر حسب اقتضا، لازم است طرفین در این جلسات مشاوره شرکت کنند .

3 تنظیم دادخواست : طلاق از طرف زن با تقدیم دادخواست طلاق به دادگاه خانواده آغاز می شود . زن می تواند با داشتن شرایط دادخواست ، به دادگاه خانواده تقدیم کند . دادگاه پس از این که دادخواست را مورد بررسی قرار داد ، دعوا را به جریان می اندازد . 

4 جلسه دادرسی : پس از این که دادگاه دادخواست طلاق زن را پذیرفت ، جلسه دادرسی را برگزار می کند که در آن جلسه به دلایلی که زن در دادخواست طلاق مطرح کرده است ، رسیدگی می کند و در صورتی که دلایل ، مورد قبول بود ، حکم طلاق را صادر می کند . 

5 مرحله تجدید نظر : پس از صدور حکم در دادگاه بدوی ، طرفین دعوای طلاق می توانند برای رای دادگاه تقاضای تجدید نظر خواهی کنند . 

6 فرجام خواهی : پس از این که رای دادگاه تجدید نظر صادر شد ، طرفین می توانند تقاضای فرجام خواهی در دیوان عالی کشور کنند. 

7 در صورتی که حکم قطعی طلاق صادر شد ، طرفین به مدت 6 ماه مهلت دارند تا به یکی از دفاتر طلاق و ازدواج مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری کنند .

برای طلاق از طرف زن لازم است او فرم هایی خاصی را پر کرده و تقدیم دادگاه یا دفاتر خدمات قضایی کند . پیشنهاد می شود برای آشنایی با این فرم ، مقاله زیر را مطالعه کنید .

مدت زمان طلاق از طرف زن

پس از ثبت نام در سامانه تصمیم و شرکت در جلسات مربوطه ، دعوای طلاق با دادن دادخواست طلاق آغاز می شود و پس از آن در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار می گیرد و در صورتی که یکی از طرفین به رای دادگاه بدوی اعتراض داشته باشد ، به مرحله تجدید نظر می رود و در صورتی که به رای دادگاه تجدید نظر اعتراض باشد ، به دیوان عالی کشور می رود .

بنابراین مدت زمان طلاق از طرف زن طولانی است و با فرض اعتراض به رای ، حداقل یک سال زمان می برد .این مدت زمان در صورتی که هیچ کدام از طرفین به آراء دادگاه در مراحل بدوی یا تجدید نظر اعتراض نکند ، کم تر خواهد بود .

برای درخواست طلاق باید کجا رفت

زن پس از اطمینان از داشتن شرایط لازم برای درخواست طلاق ، می تواند اقدامات لازم را انجام دهد . رسیدگی به درخواست طلاق از طرف زن با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده آغاز می شود که برای تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده ، زن باید با رعایت شرایط دادخواست و داشتن مدارک لازم برای تقدیم دادخواست به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و از آن طریق دادخواست خود را به ثبت برساند .

پس از مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست طلاق از طرف زوجه در صورت تکمیل بودن اطلاعات مندرج در دادخواست وفق ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست خواهان به دادگاه خانواده مستقر در محل اقامت زوج ارجاع شده و پس از این اینکه در دادگاه تعیین شعبه شود به اطلاع طرفین پرونده خواهد  رسید. 

با توجه به تاکید بر حفظ نظام خانواده پیش از ثبت دادخواست طلاق میبابست زوجین به مشاور خانواده دادگستری مراجعه کرده علت طلاق خود را  نیز مطرح نمایند تا حدالامکان اختلافات موجود بر طرف شود؛ در صورت عدم حصول توافق مشاور خانواده گزارشی مبنی بر عدم امکان سازش تنظیم خواهد کرد تا به دادگاه ارائه شود.

حقوق زن در طلاق از طرف زن

هرچند تقاضای درخواست طلاق از طرف زن است ، اما این نکته باعث نمی شود که حق و حقوق او ضایع شود و حقوقی را که از ابتدای انعقاد عقد نکاح برای او بوجود آمده را دریافت نکند . حقوق زن در طلاق از طرف زن از قرار زیر است : 

1 مهریه : مهریه از جمله حقوقی است که از زمان انعقاد عقد برای زن بوجود می آید و در هر صورت می تواند از شوهر خود دریافت کند. 

2 حضانت فرزندان : حضانت فرزندان تا 7 سالگی با مادر است و دادن درخواست طلاق ، مانع از این حق او نمی شود . 

3 استرداد جهیزیه : زن می تواند جهیزیه ای را که آورده است از شوهر خود طلب کند .

4 نفقه : در صورتی که زن در خانه مرد زندگی کند و شرایط تمکین را داشته باشد ، می تواند از شوهر خود درخواست نفقه کند .

زن در زندگی مشترک از  حقوق مالی و  حقوق غیر مالی متعددی برخوردار است. البته برخورداری از برخی از این حقوق مستلزم رعایت موارد خاصی میباشد. از جمله آنکه شرط تحقق نفقه زوجه تمکین است و اگر زوجه به دلایل غیر موجه از همسرش تمکین نکند نفقه از او ساقط میشود. 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد طلاق از طرف زن و موارد آن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون طلاق از طرف زن و موراد آن پاسخ دهند.